Παραδοσιακά κτίσματα της Κύθνου

Η Κύθνος είναι ένα από τα πιο όμορφα νησιά των Κυκλάδων το οποίο μάλιστα βρίσκεται πολύ κοντά στην Αθήνα. Παρόλα αυτά παραμένει ένα σχετικά άγνωστο νησί για τους περισσότερους όμως όσοι την έχουν επισκεφτεί δεν μπορεί παρά να έχουν μαγευτεί από την ομορφιά της και τους παραδοσιακούς οικισμούς. Φυσικά στο νησί κυριαρχεί η παραδοσιακή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική η οποία δένει αρμονικά με το περιβάλλον και ξεχωρίζει για την απλότητά της, παράλληλα όμως την έκπληξη κάνει η Δρυοπίδα η οποία αντιστέκεται σε αυτόν τον κανόνα και γοητεύει τον επισκέπτη.

Αρχιτεκτονική Κύθνου

Η ιδιαίτερη και πλέον παγκοσμίως αναγνωρίσιμη αρχιτεκτονική των Κυκλάδων κυριαρχεί και στο πανέμορφο νησί της Κύθνου. Τα χρώματα που κυριαρχούν είναι το λευκό και το γαλάζιο ενώ τα σπίτια συνδέονται με πλακόστρωτα δρομάκια και καλντερίμια. Βασικός στόχος των σπιτιών είναι και καλύψουν τις καθημερινές ανάγκες των κατοίκων τους αλλά ταυτόχρονα έχουν και αμυντικό χαρακτήρα μιας και το νησί της Κύθνου πλήττονταν σημαντικά από την πειρατεία κατά των Μεσαίωνα. Έτσι τα σπίτια είναι χτισμένα από πέτρα με χοντρά τοιχώματα, το οποίο είναι βασικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής της Κύθνου ενώ τα χωριά κτίζονται μακριά από τη θάλασσα προς αποφυγή των πειρατικών επιδρομών.

Το λευκό και μπλε χρώμα που έχουν τα σπίτια της Κύθνου οφείλεται στον πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά ο οποίος επέλεξε αυτά τα χρώματα για τα κυκλαδίτικα σπίτια με σκοπό να συμβολίσει το λευκό κύμα του Αιγαίου και το γαλάζιο του ουρανού. Βέβαια το λευκό χρώμα έχει και την ιδιότητα να μειώνει την ηλιακή απορρόφηση κατά τους θερμούς καλοκαιρινούς μήνες.

Τα παραδοσιακά σπίτια στις Κυκλάδες

Η κλασσική κυκλαδίτικη οικία οφείλει την όψη της σε μια σειρά από παράγοντες όπως το έντονο φως, η έλλειψη ξυλείας για την κατασκευή μεγάλων κουφωμάτων καθώς και ο δυνατός αέρας. Έτσι η κάτοψη του σπιτιού είναι μονόχωρη τα σπίτια είναι λιθόκτιστα ενώ έχουν πολύ λίγα παράθυρα και πόρτες. Η ανεπάρκεια ξυλείας οδηγεί στην κατασκευή ενδιάμεσου τόξου για την στήριξη της στέγης. Το εσωτερικό είναι λιτό και πολλές φορές η υψομετρική διαφορά είναι αυτή που καθορίζει και τη λειτουργία του χώρου που προορίζεται για υπνοδωμάτιο. Στους τοίχους δημιουργούνται κόγχες οι οποίες χρησιμεύουν για την τοποθέτηση διαφόρων αντικειμένων όπως στάμνας με νερό ή μαγειρικών σκευών.

Πολλές φορές ένα δεύτερο ορθογώνιο προστίθεται ως οριζόντια επέκταση ή κάθετη αν πρόκειται για διώροφη οικία ή κτίσμα. Η επικοινωνία μεταξύ των δύο ορόφων γίνεται με εξωτερική πετρόκτιστη σκάλα. Ο φούρνος για το μαγείρεμα, η αποθήκη καθώς και η στέρνα βρίσκονται στην αυλή. Όπως είπαμε το χρώμα οφείλεται σε ένα νόμο του 1936 και αρχικά τα σπίτια είχαν το φυσικό χρώμα των υλικών κατασκευής. Με τον τρόπο αυτό έδεναν αρμονικά με το περιβάλλον μιας και ήταν χτισμένα από υλικά που βρίσκονταν στο νησί.

Οι επιδρομές των πειρατών οδήγησαν στην οχύρωση των οικισμών και πολλές φορές τα σπίτια είναι κτισμένα σε ομόκεντρες ζώνες ενώ άλλες φορές υπάρχει ένα δαιδαλώδες οδικό δίκτυο. Τα διακοσμητικά στοιχεία που έχουν τα παραδοσιακά σπίτια της Κύθνου περιλαμβάνουν ανάγλυφους φεγγίτες, λαξευτές παραστάδες και υπέρθυρα.

Η αρχιτεκτονική των εκκλησιών στην Κύθνο

Η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική που έχουν οι εκκλησίες της Κύθνου με τα λευκά τείχη και τον γαλάζιο θόλο ξεχωρίζουν και αποτελούν συνέχεια της τοπικής κουλτούρας τόσο διαφορετικής από τους μεγαλοεπίβολους ναούς. Οι εκκλησίες διακρίνονται για τις εξωτερικές αυστηρές γεωμετρικής γραμμές ενώ κυριαρχεί η λιτή διακόσμηση. Πολλές από τις εκκλησίες έχουν επίπεδη στέγη ενώ σε άλλους το δώμα επικάθεται απευθείας πάνω στους διαπλατυσμένους εσωτερικά τοίχους.

Οι ξερολιθιές της Κύθνου

Ένα από τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Κύθνου είναι οι λεγόμενες πεζούλες ή λουρίδες ή αιμασιές. Στόχος τους ήταν να μετατρέψουν τις άγριες πλαγιές του νησιού σε καλλιεργήσιμη έκταση ώστε να μπορέσουν οι άνθρωποι να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τη λιγοστή καλλιεργήσιμη γη που υπήρχε. Ο ρόλος που έχουν οι ξερολιθιές είναι διπλός: συγκρατούν το χώμα από τη διάβρωση ενώ ταυτόχρονα συγκρατούν και το λιγοστό νερό της βροχής. Σε αυτές καλλιεργούνταν τα πάντα: σιτάρι, κριθάρι, οπωροκηπευτικά, συκιές, αμπέλια και αμυγδαλιές. Οι ξερολιθιές είναι ουσιαστικά πέτρινοι τοίχοι αντιστήριξης όμως από ξερολιθιές κατασκευάζονταν μια σειρά βοηθητικών κτισμάτων όπως μάντρες, πατητήρια, στάβλοι ή περιστερώνες. Ακόμα από ξερολιθιά είναι φτιαγμένοι φράχτες που ξεχωρίζουν τις ιδιοκτησίες ή οριοθετούν τα καλντερίμια και τα μονοπάτια.

Η κατασκευή τους είναι καθαρά από πέτρες χωρίς να υπάρχει κάποιο συνδετικό υλικό ενδιάμεσα οπότε απαιτούνταν μεγάλη τέχνη για την κατασκευή τους και να μην καταρρεύσουν. Οι ξερολιθιές ακολουθούν το ανάγλυφο του εδάφους δημιουργώντας διάφορες τεχνικές δυσκολίες στην κατασκευή τους.

Η αρχιτεκτονική της Δρυοπίδας

Το χωριό της Δρυοπίδας διαφέρει από το υπόλοιπο νησί αρχιτεκτονικά μιας και δεν ακολουθεί την παραδοσιακή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική. Τα σπίτια είναι διώροφα με κεραμοσκεπές, κάτι το οποίο πιθανώς να οφείλεται στην έφεση που είχαν οι κάτοικοι στην τέχνη της κεραμικής. Το χωριό είναι αθέατο από τη θάλασσα και είναι γεμάτο με μικρές διάσπαρτες πλατείες, γραφικά σοκάκια και καμάρες.