ΑΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ

Η Αγία Ειρήνη, βρίσκεται στα βορειανατολικά του νησιού πολύ κοντά στα δημοφιλή Λουτρά και απέχει μόλις 6 χλμ. από τη Χώρα και 1,5 χλμ από τα Λουτρά. Πρόκειται ίσως για τον πιο γραφικό παραθαλάσσιο οικισμό του νησιού με χαρακτηριστικό τα κατάλευκα κυκλαδίτικα σπιτάκια με τα χρωματιστά πορτοπαράθυρα πλάι στο κύμα.

Το μικρό εκκλησάκι της Αγίας Ειρήνης τοποθετημένο στην άκρη του απάνεμου λιμανιού, τα λιγοστά γραφικά σπίτια, οι ψαρόβαρκες αλλά και σκάφη δεμένα στο μόλο και στα ανοικτά συνθέτουν ένα γαλήνιο κινηματογραφικό σκηνικό.

Στην αμμώδη ακρογιαλιά του οικισμού ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τα καταγάλανα νερά. Στη μικρή προκυμαία βρίσκεται το παλιό καφενείο του χωριού ανακαινισμένο και μεταμορφωμένο σε μια ιδιαίτερη ταβέρνα όπου ο ταξιδιώτης έχει την ευκαιρία να γευτεί αυθεντικές γεύσεις με αγνά υλικά διαλεγμένα από τα τοπικά περβόλια και εκλεκτά ψαρικά. Στο χώρο μάλιστα διοργανώνονται δεξιώσεις, καθώς πολλοί επώνυμοι και απλοί επισκέπτες επιλέγουν το εκκλησάκι της Αγίας Ειρήνης για την τέλεση θρησκευτικών μυστηρίων.

Στο παραθαλάσσιο εκκλησάκι της Αγίας Ειρήνης βρίσκονται τρεις μαρμάρινες πλάκες σε ανάμνηση των «Κυθνιακών» που έλαβαν χώρα τον Μάρτιο του 1862. Κατά τη νεότερη ιστορία της Ελλάδας μετά την καταστολή της επανάστασης και των ταραχών στο Ναύπλιο τον Ιανουάριο του 1862 ενάντια στις πρακτικές του Όθωνα ακολούθησε η φυλάκιση των πρωταιτίων στην Κύθνο. Τότε ο Μανιάτης υπολοχαγός Νικόλαος Λεωτσάκος διοικητής του στρατιωτικού τμήματος της Σύρου, επιχείρησε την απελευθέρωσή τους. Ο ίδιος με τη βοήθεια του ανθυπολοχαγού Περικλή Μωραϊτίνη και 30 ακόμα στρατιωτών κατέλαβε το ατμόπλοιο «Καρτερία» κατευθύνθηκε προς την Κύθνο, αλλά ο κυβερνητικός ατμοδρόμων « Αμαλία» κανονιοβόλησε την «Καρτερία» με αποτέλεσμα να καταφύγει στο λιμανάκι της Αγίας Ειρήνης. Ο Λεωτσάκος κατευθύνθηκε προς την πρωτεύουσα του νησιού απελευθερώνοντας τους φυλακισμένους. Λόγω της ελλιπούς οργάνωσης τελικά έμεινε μόνο με 15 περίπου οπλίτες και λίγους πολίτες να αντιμετωπίσει σε ένα ύψωμα κοντά στα Λουτρά τον υπεράριθμο κυβερνητικό σχηματισμό με αποτέλεσμα να πέσουν νεκροί ο ίδιος, ο ανθυπολοχαγός Μωραϊτίνης, ο φοιτητής Αγαμέμνων Σκαρβέλης, δύο επαναστάτες και τρεις πολίτες. O κυβερνητικός λοχαγός Τσίρος διέπραξε ύβρη αφήνοντας άταφα τα σώματα τους. Ο λαός μνημόνευε τους πεσόντες με λαϊκά τραγούδια και ποιήματα. Μετά την έξωση του Όθωνα τελέσθηκε μνημόσυνο των πεσόντων στην Αθήνα και τοποθετήθηκαν στο εκκλησάκι της Αγίας Ειρήνης οι πλάκες με τα ονόματά τους.

Ολόκληρη η περιοχή και ειδικότερα βόρεια των Λουτρών έχει ανασκαφεί καθώς έχουν βρεθεί προϊστορικά λείψανα που ανήκουν σε οικισμούς της Μεσολιθικής Εποχής ( 9η-8η χιλιετία π.Χ. ).

Πίσω από τον οικισμό ο επισκέπτης μπορεί να δροσιστεί στην πετρόκτιστη πηγή. Παλαιότερα λέγεται ότι στην περιοχή πίσω από το εκκλησάκι ανάβλυζε νερό και πολλοί πήγαιναν με τα μουλάρια τους να εφοδιαστούν πόσιμο νερό για τα σπίτια τους. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου με την ερημική ακρογιαλιά.